معرفی استانداردهای bod و cod فاضلاب
تصفیه فاضلاب اماکن صنعتی همچون کارخانه ها و فاضلاب بیمارستان ها قطعا کار دشواری است، چرا که املاح و مواد آلاینده موجود در فاضلاب این اماکن دارای مقدار قابل توجهی از مواد شیمیایی سمی و خطرناک بوده و در صورت تصفیه نامناسب و عدم حذف مواد آلاینده موجود در این فاضلاب ها، امکان آلودگی محیط زیست و تخریب منابع طبیعی افزایش می یابد. به همین جهت سازمان های حفاظت از محیط زیست در زمینه بررسی آلاینده های موجود در فاضلاب ها و تصفیه آن استانداردها و آزمایشات مختلفی را تعیین نموده اند که از جمله آن ها می توان به استانداردهای bod و cod اشاره کرد.
استاندارد bod و cod از جمله پارامترهای مهم در آزمایش و اندازه گیری مواد آلاینده و املاح موجود در فاضلاب های خانگی، صنعتی، بهداشتی و … می باشند. در واقع از این استانداردها در تعیین املاح موجود در فاضلاب ها استفاده شده و در نهایت بر اساس اندازه این دو استاندارد می توان مشخص کرد که فاضلاب قابل تخلیه به محیط می باشد یا پیش از تخلیه در محیط نیازمند عملیات تصفیه است.
در خصوص بررسی استاندارد های bod و cod لازم است بگوییم که عدد ایده آل و مناسب در آزمایشات مختلف از این استانداردها به ترتیب اعداد 30 و 60 می باشد، یعنی در صورت انجام آزمایشات مربوط به اندازه گیری استاندارد bod اگر با عدد 30 مواجه شوید، این یعنی فاضلاب قابل تخلیه به محیط می باشد و در صورت بیشتر بودن عدد به دست آمده از عدد 30، لازم است که عملیات تصفیه بر روی فاضلاب انجام شده و پس از تکمیل فرآیند تصفیه، فاضلاب به محیط تخلیه گردد.
همچنین در زمینه بررسی آزمایشات مربوط به استاندارد cod باید بگوییم که در پایان هر آزمایش اگر با عدد 60 یا کمتر از آن مواجه شویم، یعنی فاضلاب به لحاظ استانداردهای تعیین شده در حالت مجاز قرار دارد و امکان تخلیه آن در محیط فراهم می باشد؛ اما در صورت فراتر رفتن عدد حاصله از آزمایشات استاندارد cod از عدد 60 لازم است که اقدام لازم در زمینه تصفیه فاضلاب پیش از ورود آن به محیط انجام شود.
استاندارد bod و cod شامل چه فاکتورها یا مواد آلاینده ای می باشد؟
اکنون پس از معرفی دو استاندارد bod و cod شاید بپرسید که اصلا این دو استاندارد شامل چه فاکتورهایی از مواد آلاینده موجود در فاضلاب ها هستند یا اصلا این استانداردها چه معنا و مفهومی در حوزه تصفیه آب و فاضلاب دارند؟
در پاسخ باید گفت که هر دو استاندارد bod و cod معیار مهمی در سنجش فاضلاب های خانگی، صنعتی، بیمارستانی و … می باشند و از هر دو استاندارد در تعیین حدود مجاز فاضلاب های قابل تخلیه به محیط استفاده می شود. اگر بخواهیم معنا و مفهوم این دو استاندارد را به صورت کلی بیان کنیم، می توان چنین گفت که:
-
استاندارد bod:
منظور از این استاندارد بررسی ترکیبات آلی موجود در فاضلاب است که توسط عوامل بیولوژیکی شیمیایی اکسید می شوند و در واقع کاربرد این استاندارد بدان جهت است که کارشناسان براساس یک معیار سنجشی میزان و اندازه این ترکیبات آلی را بررسی کرده و اقدامات لازم را در زمینه تصفیه فاضلاب فراهم نمایند. به استاندارد bod (Biochemical oxygen demand) در اصلاح علمی اکسیژن خواهی بیوشیمیایی نیز گفته می شود.
-
استاندارد cod:
یکی دیگر از استانداردهای مهم در زمینه تصفیه فاضلاب ها بررسی میزان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون مواد آلی، ذرات جامد و محلول در فاضلاب های است. استاندارد cod با بررسی این میزان و اکسیژن مورد نیاز برای تصفیه ترکیبات و مواد آلی موجود در فاضلاب ها، حد و حدودی را برای فاضلاب ها تعیین نموده و بدین طریق می توان امکانات مورد نیاز برای تصفیه فاضلاب های قابل تخلیه به محیط را فراهم نمود. استاندارد cod (Chemical Oxygen Demand) را با اصطلاحات علمی مختلفی همچون اصلاح علمی اکسیژن خواهی شیمیایی نیز می شناسند.

تفاوت های استاندارد bod و cod فاضلاب
اکنون با توجه به تعاریف بیان شده از bod و cod شاید بپرسید این دو استاندارد تعاریفی نسبتا مشابه ای دارند؛ اما تفاوت و کارایی آن ها چیست؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که هر دو این استانداردها معیاری برای اندازه گیری املاح و مواد آلاینده موجود در فاضلاب ها است تا بدین طریق امکانات خاص تصفیه را برای تصفیه انواع فاضلاب ها فراهم نماییم. یکی از راهکارهای مهم در صنعتی تصفیه آب و فاضلاب استفاده از فرآیندهای شیمیایی اکسیداسیون می باشد، در واقع در این فرآیندها کارشناسان صنعت تصفیه آب و فاضلاب با استفاده از اکسید سازی مواد آلاینده و ترکیبات آلی موجود در فاضلاب ها عملیات تصفیه را به انجام می رسانند و در واقع هر دو استاندارد معیاری برای سنجش میزان اکسیژن خواهی ترکیبات موجود در فاضلاب ها به منظور تصفیه آن ها از فاضلاب می باشند.
اکنون با توجه به عملکرد کاملا مشابه این دو استاندارد چه در تعیین حدود آلاینده های موجود در فاضلاب ها و چه در تعیین نوع فرآیندهای تصفیه فاضلاب، این سوال وجود دارد که دو استاندارد bod و cod چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟
در پاسخ باید گفت که استاندارد cod با اندازه گیری درصد ترکیبات آلی و مواد آلاینده موجود در فاضلاب که تنها به وسیله اکسیداسیون تصفیه می گردند، حدود مجاز را برای استانداردهای خروجی فاضلاب تعیین می نماید؛ اما در ادامه باید گفت که برخی از مواد آلاینده موجود در فاضلاب ها تنها با اکسیداسیون از بین نرفته و به یکسری فرآیندها و عوامل بیولوژیکی نیاز دارند تا از فاضلاب حذف شده و تصفیه گردند.
بنابراین برای حذف این آلاینده ها و اندازه گیری میزان آن ها در فاضلاب های خانگی، صنعتی و … لازم است که از استاندارد خاصی همچون استاندارد bod استفاده نمود. bod با اندازه گیری درصد اکسیژن خواهی این آلاینده ها و تعیین روش های بیولوژیکی به منظور تصفیه آن ها از فاضلاب، استانداردهای خروجی فاضلاب را تعیین نموده و بدین طریق در تصفیه فاضلاب ها و تخلیه آن ها در محیط موثر می باشد.
