عملکرد گیاهان در تصفیه فاضلاب بر پایه تصفیه بیولوژیکی می باشد. بدین ترتیب که گیاهان بدون نیاز به مواد شیمیایی، می توانند کیفیت فاضلاب را تا حد زیادی بهبود بخشند. اساس کار بر این اصل استوار است که مقدار زیادی از مواد آلاینده، آلی و معدنی درون فاضلاب های بهداشتی، صنعتی و شهری به کمک میکروارگانیسم ها تجزیه می شود. هدف از این روش این است که این مواد آلاینده و فلزات سنگین، به طبیعت، به خصوص سفره آب های زیرزمینی وارد نشود. زیرا به سبب آن ها سلامت موجودات زنده و به طور کلی سلامت زمین به خطر می افتد. سه روش فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، روش های تصفیه فاضلاب هستند.
به تصفیه فاضلابی که به وسیله گیاهان انجام می گردد، گیاه پالایی (Phytoremediation) گفته می شود. این روش یکی از روش های تصفیه بیولوژیکی می باشد. در روش گیاه پالایی، از ظرفیت فیزیولوژی گیاهان جهت تصفیه پساب ها استفاده می شود. از جمله گیاهانی که در این روش استفاده می شوند، عبارتند از Amaranthaceae, Asteraceae, Brassicaceae, Poaceae, Fabaceae که هر یک قادر به حذف مواد آلی و فلزات خاصی می باشند.
انواع روش های تصفیه فاضلاب توسط گیاهان
گیاه پالایی به دو روش مصنوعی و طبیعی انجام می گیرد. این دو روش نیاز به هزینه اقتصادی کم و مصرف انرژی پایینی دارند. همچنین زمان راه اندازی این روش نیز بسیار کوتاه است. در زیر به شرح روش های تصفیه فاضلاب بر پایه گیاه پالایی می پردازیم.
۱)تصفیه فاضلاب به کمک تالاب مصنوعی
برای عمل گیاه پالایی در روش استفاده از تالاب مصنوعی یا وتلند های مصنوعی باید از خاک اشباع شده، گیاهان و آب استفاده کرد. استفاده از چاه سپتیک در مرحله تصفیه فیزیکی فاضلاب یا پیش تصفیه، از جمله مراحلی است که جهت حذف ذرات بزرگ از آلاینده های موجود در پساب استفاده می شود. پس از آن پساب ها از چاه سپتیک وارد وتلند مصنوعی می شود. سپس به کمک گیاهان متنوع، عملیات تصفیه فاضلاب صورت می گیرد. اساس این روش بر این اصل استوار است که ریشه گیاهان در خاک نفوذ می کند. سپس به مرور دچار پوسیدگی می گردد و حفره هایی که درون خاک درست می شوند، به بستری برای رشد و گسترش باکتری های هوازی و بی هوازی بدل می گردند. مواد آلی وارد تالاب مصنوعی می شود. این مواد در ریشه گیاهان جمع می گردد. پس از آن مواد آلی به کمک باکتری ها تجزیه می شوند. (بیشتر بدانید: سپتیک تانک)
۲)تصفیه فاضلاب با تالاب طبیعی
این روش کاملا طبیعی، توسط گیاهانی که در تالاب ها موجود است، مانند گیاه نی انجام می گیرد. توسط این گیاهان مقدار بسیار زیادی از آلاینده ها، به کمک ریشه گیاهان تجزیه و جذب می گردد. این روش از نظر هزینه، مقرون به صرفه می باشد. همچنین در تصفیه پساب ها قدرت بالایی وجود دارد. از جمله معایب این روش، این است که تصفیه به صورت غیر قابل کنترل صورت می گیرد. این امر سبب شده که مشکلات زیادی به وجود آید.
معایب گیاه پالایی در تصفیه فاضلاب
۱)ایجاد بوی بد و پشه در تالاب ها
۲) آسیب به ریشه گیاهان در تالاب ها و از بین رفتن پوشش گیاهی
۳)زمان بر بودن فرآیند تصفیه
مزایای گیاه پالایی در تصفیه پساب
۱)کمک به ذخیره آب جهت زندگی آبزیان و رشد گیاهان
۲) عدم نیاز به تخصص و مهارت بالا
۳)راندمان بالای تصفیه
۴)راه اندازی سریع وتلند ها برای انجام فرآیند تصفیه
۵) عدم نیاز به استفاده از مواد شیمیایی
۶)عدم نیاز به تجهیزات حرفه ای و تکنولوژی بالا
۷)کاهش هزینه های تصفیه نسبت به سایر روش ها.
