در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی (AI) به ابزاری قدرتمند برای افزایش بهره‌وری، تحلیل داده‌ها و اتوماسیون فرآیندها تبدیل شده است. اما در کنار تمام مزایای خیره‌کننده آن، مسئله‌ای زیست‌محیطی در حال ظهور است که شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد: مصرف منابع طبیعی، به‌ویژه آب.
پاسخ به هر سؤال، یک قاشق چای‌خوری آب!
طبق اعلام «سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI، مدل‌هایی مانند ChatGPT برای پاسخ به هر سؤال، به‌طور میانگین به ۵۰۰ میلی‌لیتر آب نیاز دارند؛ معادل یک‌پانزدهم قاشق چای‌خوری. شاید در نگاه اول این عدد ناچیز به‌نظر برسد، اما با توجه به میلیاردها درخواست روزانه، رقم نهایی مصرف آب بسیار قابل توجه است.
در تصاویر منتشر شده، رباتی با ظاهری انسان‌گونه مشغول نوشیدن آب از قاشق چای‌خوری دیده می‌شود؛ تصویری استعاری که نشان می‌دهد حتی تعاملات دیجیتال ما نیز در دنیای فیزیکی هزینه‌هایی دارند.
چرا هوش مصنوعی این‌قدر آب مصرف می‌کند؟
مصرف آب در فرآیند خنک‌سازی دیتاسنترها رخ می‌دهد؛ جایی که پردازش‌های سنگین الگوریتم‌های یادگیری ماشین انجام می‌شود. سیستم‌های خنک‌کننده برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد سرورها، از حجم زیادی آب استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، طبق گزارش‌ها ChatGPT به‌ازای هر درخواست حدود ۳۴ وات‌ساعت انرژی مصرف می‌کند، که برابر است با مصرف انرژی روشنایی یک لامپ LED برای چند دقیقه. حال اگر این مصرف انرژی و خنک‌سازی را برای میلیون‌ها کاربر در نظر بگیریم، با یک معضل زیست‌محیطی جدی روبرو هستیم.
چرا باید نگران باشیم؟
با رشد سریع کاربردهای هوش مصنوعی، نگرانی‌ها درباره فشار بر منابع طبیعی افزایش یافته است. کارشناسان هشدار می‌دهند که تا پایان سال جاری، مصرف برق و آب دیتاسنترهای مرتبط با هوش مصنوعی، ممکن است از صنایع بزرگ‌تری مانند استخراج بیت‌کوین نیز پیشی بگیرد.
این موضوع زنگ خطری برای مناطقی است که خود با بحران کم‌آبی مواجه‌اند، چراکه در چنین شرایطی حتی مقادیر ناچیز نیز اهمیت پیدا می‌کنند.
راه‌حل چیست؟ تصفیه هوشمند آب برای دنیای هوشمند
با توجه به چالش‌های مطرح‌شده، اهمیت بازیافت و تصفیه آب مصرفی دیتاسنترها دوچندان شده است. شرکت‌هایی مانند پرتوکنترل هوشمند با ارائه پکیج‌های تصفیه آب فاضلاب صنعتی و نیمه‌صنعتی، می‌توانند نقش مؤثری در بازچرخانی آب و کاهش مصرف منابع ایفا کنند.
این پکیج‌ها می‌توانند در کنار مراکز داده نصب شده و آب حاصل از خنک‌سازی را با راندمانی بالا تصفیه و بازگردانی کنند. استفاده از فناوری‌های نوین در تصفیه فاضلاب، یکی از راهکارهای مؤثر برای پایداری توسعه هوش مصنوعی خواهد بود.
در عصری که هوش مصنوعی نقش‌های کلیدی در زندگی ما بازی می‌کند، لازم است نگاهی دقیق‌تر به مصرف منابع آن داشته باشیم. حتی اگر برای پاسخ به یک سؤال ساده، تنها یک قاشق چای‌خوری آب مصرف شود، در مقیاس جهانی می‌تواند تبدیل به میلیون‌ها لیتر در روز شود.
با انتخاب راهکارهای هوشمندانه در تصفیه آب، می‌توان بین بهره‌مندی از هوش مصنوعی و حفاظت از منابع طبیعی، تعادل برقرار کرد.
| موضوع | مصرف آب در هوش مصنوعی |
| میزان مصرف آب | ۵۰۰ میلی‌لیتر برای هر سؤال |
| مصرف انرژی | ۳۴ وات‌ساعت برای هر درخواست |
| علت مصرف آب | خنک‌سازی دیتاسنترها |
| معضل زیست‌محیطی | فشار بر منابع طبیعی، مصرف آب و انرژی زیاد |
| راه‌حل پیشنهاد شده | تصفیه و بازچرخانی آب مصرفی دیتاسنترها |
| شرکت‌های فعال در راه‌حل | پرتوکنترل هوشمند |
تا حالا نشده بود حتی فکر کنم که هوش مصنوعی این‌طوری می‌تونه مصرف آب رو تحت تأثیر بذاره
هوش مصنوعی واقعاً تو مصرف آب چیکار می‌کنه؟