آلاینده های فاضلاب صنعتی
آلاینده های موجود در فاضلاب های صنعتی بسیار متنوع هستند. این آلاینده ها شامل آلاینده های معدنی (غیر آلی) و آلی هستند.
در مدیریت فاضلاب های صنعتی اگر هر آلاینده به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد کاری بسیار مشکل و غیرممکن خواهد بود. بنابراین برای راحتی کار چندین شاخص یا پارامتر را که نمایانگر آلاینده های کل صنایع باشد مورد توجه قرار می دهند. در زیر به این پارامتر‌ها اشاره می‌شود.
جامدات کل، جامدات محلول و جامدات معلق جامدات کل به کلیه ناخالصی‌هایی گفته می‌شود که در یک نمونه فاضلاب صنعتی وجود دارد و بر حسب میلی‌گرم در لیتر بیان می‌شود.
جامدات کل به دو دسته جامدات محلول و معلق تقسیم بندی می‌شود. به طور کلی جامدات به عنوان شاخصی از درجه آلودگی فاضلاب محسوب می‌شود. به طوری که هر چه میزان کل جامدات در فاضلاب بیش تر باشد، احتمال وجود آلودگی فاضلاب بیش تر است. برای مثال املاح محلول ممکن است ناشی از یک ماده سمی مانند کروم در فاضلاب باشد. همچنین ممکن است ناشی از یک ماده با مواد سمی بسیار کم تر مانند کلرید سدیم باشد.
رنگ
رنگ که از عواملی مانند انواع رنگ ها، جوهر و مرکب ایجاد می‌شود. علاوه بر این‌که از نظر زیبا شناختی، چهره محیط زیست را مخدوش می‌کند، مانع از نفوذ نور به آب و رشد گیاهان آبزی داخل آن مثل جلبک ها می‌شود که برای رشد به نور خورشید نیاز دارند. این جلبک‌ها که غذای ماهی ها به شمار می‌روند، اکوسیستم را تحت تأثیر قرار می دهند.
بسته به نوع ماده رنگی و این که در چه ماده‌ای محلول باشد، رنگ می‌تواند روی سطح را بپوشاند و یا در آب مخلوط شود. رنگ حقیقی فاضلاب که ناشی از عوامل محلول ایجاد کننده رنگ در فاضلاب صنعتی است، از اهمیت بیش تری برخوردار است. با واحد رنگ حقیقی یا TCU بیان می‌شود.
کدورت(Turbidity)
مبنای اندازه‌گیری این پارامتر هم بر اساس تفرق و انعکاس نور است که با دستگاهی به نام کدورت سنج اندازه‌گیری و با واحد NTU بیان می‌شود.
کدورت، ناشی از مواد معلق و ذرات کلوئیدی در فاضلاب صنعتی است. کدورت علاوه بر ایجاد تیرگی در آب، در کف رودخانه انباشته می‌شود و برای موجودات کف زی خطرآفرین است و باعث گرفتگی آبشش ماهیان شده و یا روی تخم ماهی ها را می‌پوشاند و باعث نابودی آن ها می‌شود.
بو
یکی از شاخص‌‌هایی است که به خصوص از وجود ترکیب‌های آلی در فاضلاب مانند حلال‌های آلی آروماتیک یا حلقوی ایجاد می‌شود. همچنین از تجزیه بیولوژیکی ترکیب‌های آلی در فاضلاب در شرایط غیر هوازی در محیط اتفاق می‌افتد. این ترکیبات گازهای بودار مانند هیدروژن سولفید، آمونیاک و یا ترکیب‌های آمین‌ها، دی‌آمین‌ها، اندول و… را تولید می‌کنند. این ترکیب‌ها دارای بو‌های بسیار ناخوشایند و متعفن هستند.
دما
اگر فاضلاب های صنعتی با دمای بالا وارد رودخانه شود، علاوه بر این که انحلال اکسیژن در آب را کاهش می‌دهند، انحلال‌پذیری گازها در مایع با افزایش دما کاهش می‌یابد. فعالیت و متابولیسم و سوخت و ساز موجودات زنده را هم زیاد می‌کنند. این باعث می‌شود که ماهی‌ها و موجودات اکسیژن خواه در آب به اکسیژن بیش تری نیاز داشته باشند.
در صورتی که اکسیژن کم تری در آب، موجود است و این اثر مضاعف و تشدیدکننده می‌تواند باعث نابودی ماهی ها شود. دمای بالا باعث تشدید فعالیت های بیولوژیکی و ایجاد بوی بیش تر در آب می‌شود.
روغن و چربی
چربی و روغن باعث تشکیل ذرات کلوئیدی و امولسیون هایی می شوند که بسته به نوع و منشأ چربی می‌تواند به صورت ذرات بزرگی در سطح آب درآید. اگر پایه های حلال چرب باشد ایجاد مشکل می‌کند.
ورود چربی و روغن از طریق فاضلاب در محیط باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. چربی و روغن ممکن است به‌طور ناقص تجزیه شده و بوی ناخوشایند تولید کنند. این مواد سطح آب را می پوشانند. علاوه بر ایجاد مناظر ناخوشایند، باعث عدم نفوذ نور و اکسیژن به آب می‌شوند. هم چنین نفوذ پذیری و حاصل خیزی خاک های کشاورزی را از بین می‌برند.
pH
با توجه به کاربرد ترکیب های اسیدی و قلیایی در صنایع، اغلب فاضلاب های صنعتی دارای pH اسیدی و یا قلیایی هستند. pH متعادل بین ۵/۶ تا ۵/۸ است و بالاتر و یا پایین تر بودن آن باعث خوردگی می‌شود. علاوه بر آن، موجودات آبزی به تغییرات pH حساس هستند. بنابراین ممکن است کل اکولوژی رودخانه و یا دریاچه تحت تأثیر قرار گیرد.
فلزات سنگین
وجود فلزات سنگین در بسیاری از فاضلاب های صنعتی بسیار خطرناک است. این فلزات مانند کروم، نقره، جیوه، روی، مس، آهن، کادمیوم، سلنیوم، آلومینیوم، کبالت و… دارای مواد سمی بالا برای انسان و دیگر موجودات زنده هستند. این آلاینده ها در شمار سموم سیستمیک طبقه بندی می‌شوند. هر کدام از آن ها در عضو خاصی از بدن مانند ریه، کبد، کلیه و حتی دستگاه اعصاب مرکزی تجمع می‌کنند. این امر در درازمدت منجر به بروز بیماری های خطرناک از جمله سرطان می‌شوند.
این فلزات می‌توانند در موجودات آبزی و گیاهان هم ذخیره شوند و انسان با مصرف آن ها دچار بیماری شود. با توجه به خصلت تجمع پذیری این فلزات، اثرات آن ها می‌تواند به مرور زمان ایجاد شود.
مواد کف کننده
کاربرد مواد تمیزکننده مانند دترجنت ها در بیش تر صنایع متداول است؛ به خصوص در فاضلاب صنایع تولید مواد پاک کننده و دترجنت، این ترکیب ها وجود دارد. این ترکیب ها در آب ایجاد کف می کند که مانع نفوذ نور خورشید و اکسیژن می‌شوند. همچنین ایجاد مناظر ناخوشایندی می‌کنند، دارای مواد سمی برای موجودات آبزی هستند.
ترکیب های ازت و فسفر
وجود ازت و فسفر در فاضلاب و ورود این ترکیب ها به منابع آب، سبب رشد زیاد موجودات گیاهی آبی به خصوص جلبک ها در آب می‌شود. این مسأله علاوه بر افت شدید کیفیت آب برای مصارف مختلف، در درازمدت ممکن است به از بین رفتن و پیری زودرس منابع آب منجر شود. تبدیل بیولوژیکی این ترکیب ها در آب ممکن است به تولید نیتریت و نیترات منجر شود. آلودگی منابع آب زیر زمینی با این ترکیب ها یک مشکل اساسی خواهد بود.
مواد رادیو اکتیو
مواد رادیو اکتیو ممکن است در بعضی از صنایع (به خصوص تولید انرژی) مورد استفاده قرار گیرند که با توجه به خطر بسیار شدید این ترکیب ها، اقدامات ویژه‌ای برای کنترل آن ها و عدم نفوذ این ترکیب ها به محیط اعمال می‌شود.
ترکیب‌های آلی با شاخصCOD و BOD
از جمله ترکیب های بسیار مهم در فاضلاب های صنعتی که اقدامات کنترلی مناسبی در جهت تصفیه آن ها باید انجام شود، ترکیب های آلی هستند.
به طور کلی در بیش تر فاضلاب های صنعتی مواد آلی وجود دارند. این ترکیب ها به دو طبقه تقسیم می‌شوند که هر دو دارای اهمیت هستند:
۱)مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی
۲)مواد آلی غیر قابل تجزیه بیولوژیکی
مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی
این مواد به عنوان غذا یا منبع انرژی توسط میکرو ارگانیسم ها تجزیه می‌شوند. این مواد در خلال تجزیه، اکسیژن آب را مصرف می‌کنند و سایر موجودات آبزی داخل رودخانه اعم از ماهی ها و سایر موجودات برای تنفس با مشکل مواجه می شوند. اگر اکسیژن مورد نیاز آبزیان تمام شود، تجزیه به شکل بی هوازی در می آید. ممکن است شرایط عفونی و سپتیک ایجاد شود، که علاوه بر ایجاد بو، ترکیب های آلی اسیدی خطرناکی هم تولید می شود.
مواد آلی غیر قابل تجزیه بیولوژیکی
این مواد مقاوم به تجزیه بیولوژیکی هستند و ممکن است مدت زمان زیادی (حتی سالیان دراز) در محیط باقی بمانند. اغلب این ترکیب‌ها سنتتیک هستند و از طریق فاضلاب صنایع ممکن است به محیط وارد شوند. این مواد در صورت داشتن مواد سمی، ضرر بیش تری را متوجه محیط زیست می‌کنند.
اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی یا BOD
شاخص ترکیب های آلی قابل تجزیه در فاضلاب میزان اکسیژنی است که میکرو ارگانیسم ها نیاز دارند تا مواد آلی قابل تجزیه را تجزیه کنند. هرچه مواد آلی بیش تر باشد، BOD بالاتر است. بنابراین شاخص بسیار مهمی در تعیین درجه آلودگی فاضلاب به مواد آلی قابل تجزیه و میزان اکسیژن خواهی فاضلاب است.
اکسیژن مورد نیاز شیمیایی یا COD
میزانی از مواد اکسیدکننده در آزمایشگاه برای اکسید کردن مواد آلی فاضلاب است. این شاخص بیانگر غلظت کل مواد آلی موجود در فاضلاب است و به عنوان یک شاخص مهم در تعیین درجه آلودگی فاضلاب به ترکیبات آلی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
فاضلاب هایی که نسبت BOD به COD پایین دارند، دارای قابلیت تجزیه پایین هستند و بنابراین اگر مواد آلی آن ها سمی باشد، خطرات بهداشتی بیش تری دارند.
شایان ذکر است که تصفیه فاضلاب صنعتی به دلیل میزان کدورت،روغن و چربی، مقادیر BOD و COD،بسیار بالا و در برخی موارد نامتعارف و از طرفی بو و رنگ و PH غیر معمول اهمیت بسیار دارد. بالطبع آن وجود پکیج تصفیه فاضلاب پیش ساخته فلزی به دلیل عدم نیاز به تجهیز کارگاه در محل ساخت و ساخت در کارگاه شرکت تولید کننده با سرعت بالاتر، سبب شده است که از نظر اقتصادی و کوتاه بودن زمان ساخت مزیت داشته باشد.
شرکت پرتو کنترل هوشمند توانسته با ساخت پکیج های تصفیه فاضلاب فلزی برای صنایع مختلف در سراسر کشور ، در این زمینه پیشرو باشد. برخی از پکیج های تصفیه فاضلاب فلزی عبارتند از:
۱)پکیج تصفیه پساب در صنعت نساجی
۲)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه کاغذسازی
۳)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه نوشابه سازی
۴)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه کنسروماهی
۵)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه قند و شکر
۶)پکیج تصفیه فاضلاب صنعت چرم سازی
۷)پکیج تصفیه فاضلاب صنایع داروسازی
۸)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه رب گوجه فرنگی
۹)پکیج تصفیه فاضلاب کارخانه لبنیات
۱۰)پکیج تصفیه فاضلاب صنایع نشاسته
۱۱)پکیج تصفیه فاضلاب صنایع آبکاری
۱۲)پکیج تصفیه فاضلاب صنعت فولاد
۱۳)پکیج تصفیه فاضلاب صنایع آرایشی و بهداشتی
۱۴)پکیج تصفیه فاضلاب صنایع شوینده
